پیک وشتان

                   پیام عاشوراورسالت ماَ

یکی از مهمترین حوادث ورخدادهای بی نظیر تاریخ اسلام ؛واقعه عاشورا است که درسال 61 هجری قمری بوقوع پیوست .در این روز فراموش نشدنی حسین ابن علی ویارانش در دشوارترین شرایط به دست لئیمان ودژخیمان تاریخ به شهادت رسیدند پس از شهادت حسین ویارانش فرزندان او به اسارت درآمدند . همه کسانی که در این جنایت تاریخی سهیم بودند وبه نفع یزید شمشیرمی زدند می دانستند که حسین فرزند پیامبر است وکاروان بظاهر اسیر نیز فرزندان او؛ در احادیث ؛روایات وزیارت نامه ها مصیبت امام حسین بزرگترین مصائب نامیده شد .ابعاد گوناگون واقعه ی کربلا که با دقت مورد مطالعه قرار گیرد بخوبی از این راز پرده بر میدارد .هیچ حادثه واتفاق تاریخی به اندازه عاشورا مورد بحث وبررسی قرار نگرفت زیرا همه ی ابعاد وجوانب آن آموزنده وگاه سوزاننده جانها است . در باره علل حرکت امام حسین (ع) نحوه قیام ودست آوردهای آن همه ی مورخان اعم از مسلمان وغیر مسلمان لب به سخن گشوده وبرابریافته های خویش به تجزیه وتحلیل آن پرداخته اند . ازآنجا یی که درک حقایق وواقعیات نیاز به زمینه وظرفیت مناسب دارد براین اساس هر مورخ وصاحب نظری به اندازه توانایی ؛ظرفیت ؛استعداد؛شناخت شخصیت امام حسین (ع) ونیز پیش زمینه های درونی خویش آن قیام را ارزیابی وسپس به بررسی آن پرداخت . اهمیت قیام امام حسین ، نوع تصمیم گیری ایشان ونحوه شهادت او موجب شدتا بر اساس آمار کتاب شناسی موجود، بالغ بر پنج هزار جلد کتاب پیرامون آن واقعه وابعادسازنده اش به نگارش در آیدتدوین کتب بسیارپیرامون یک رخداد،تحلیل مداوم درباره پیدایش وکنکاش دررازجاودانگی آن حاکی ازاهمیت ان رخداداست. تحلیل گران حادثه عاشورا در صددند بدانند که امام حسین (ع) با چه توجیهی خود ویاران اندکش رادرمعرض کشته شدن قرار داده است آثار وپیامد هایی راکه آن قیام بی نظیر به دنبال آورده است چیست ؟ پژوهشگران ؛مورخان ؛سیره نویسان ارباب مناقب وعموم محققان از آغاز تا به امروز ذهن خویش را مشغول ساختند تا به رمز وراز وآثار ونیز علل قیام سالار شهیدان دست یابند هر کدام کوشیدند تابر اساس مدارک تاریخی وظرفیت اندیشه ونیز شناخت آن حادثه بزرگ توجیهی معقول ومنطبق با شرع وعرف برای آن بیابند زیرا امام حسین (ع) معصوم است وهمه حرکات ورفتارهای اومنطبق با معیارهای قرآنی است .مجموع  پاسخ های  داده شده به پرسش هاوشبهات فراوان است که تعداد آن بدون شک به هشت مورد خواهد رسید اما چکیده آن به قرار زیر است .

1- امر به معروف ونهی از منکر       

  2-دعوت کوفیان از ایشان جهت عزیمت به کوفه

3-امتناع از بیعت

4- بالاخره تشکیل حکومت اسلامی

موارد دیگر ضرورتی به ذکر آن در این مختصر نیست .زیرا همه ی موارد فوق نیاز به مباحث مبسوط وگسترده دارد که ازحوصله این مقاله خارج است این گفتاردر صددبیان پیام هایی است که با صراحت وبدون نیاز به قراین وشواهد علمی وادبی در کلام امام ویارانش در مقاطع گوناگون حادثه عاشورا خطاب به آیندگان ابراز شده است می باشد.تردیدی نیست که پیام آزادی بخش عاشورا وشعارهای حماسه سازان آن توانست مسلمانان را قوت بخشیده وعزم آنان را در برابر هجوم گسترده اجانب وبیگانگان مقاوم وپایدار نگاه دارد .محققان وپژوهشگران می توانند با مراجعه به بیانات امام حسین ویارانش درمقاطع مختلف اهداف ، انگیزه وعلل قیام رادر یابند حرکت امام حسین هنگامی آغاز شد که فرماندار مدینه دستوریافت از امام حسین بیعت بگیردبیعت در خواستی یزیداز امام حسین (ع) یک بیعت ویژه بوده است که امام به هیچ وجه آن را نمی توانست بپذیرد یزید به ولید والی مدینه می نویسد :مردم رابخواه واز آنان بیعت بگیر ؛ابتدا از شخصیت های قریش آغاز کن ،ولی پیش از همه بایدحسین بن علی  بیعت کند .امام (ع) در خطبه ای فرمود: ابن زیاد گفته است دو راه بیشتر نداری ،مرگ یا ذلت وما ذلت را نمی پذیریم ما کشته شدن کریمانه را برا طاعت از لئیمان ترجیح می دهیم .شواهد وقرائن تاریخی فراوان وجود دارد که نشان می دهدنوع بیعت در خواستی یزید از امام حسین با سایرین تفاوت فراوان داشته است .در همین خطبه شعار جاودانه تاریخ که الگووسرمشق برای همه ی آزادیخواهان است قرائت شد((هیهات مناالذله )) عاشورائیان وپیروان حسین (ع) در برابرهر قدرت متجاوز که حریم ایران واسلام را تهدید کند با برخورداری از این فرهنگ آنان رابرجای خود خواهند نشاندمقاومت ملت بزرگ ایران در برابر متجاوزان در هشت سال دفاع مقدس برخاسته از فرهنگ ستم ناپذیری عاشورا است .فرهنگ عاشورا فرهنگی است که نه غربیان ، حتی بسیاری از مسلمانان که حسین (ع) را می شناسند اما نتوانسته اند فرهنگ به جای مانده از عاشورا را درک نمایند .این عدم درک تضاد با حسین (ع) نیست این موضوع به ظرفیت اشخاص برمی گرددکه در ابتدا بدان اشاره شد.

همان گونه که در خلال این گفتار بطور فشرده خاطر نشان گردید امام حسین از مدینه تا مکه واز مکه تا کربلا در قالب خطبه ،سخنرانی ،ملاقات ،با شخصیت های سیاسی وتدوین وصیت نامه وبالاخره در مواجهه با فرماندهان دشمن جهت اتمام حجت علل ، انگیزه وضرورت قیام خویش را بسیار روشن وآشکار بیان فرموده است . درس های عاشورا وقیام جاودانه یاران با وفای امام حسین (ع) در همه اعصار وزمان ها سرمشق والگوی عدالت جویان وآزادیخواهان خواهد بود .اما پس از امتناع از بیعت با یزید ، موضوع مهم دیگری را مطرح ساخت که حیات وقوام جامعه به آن است .در بیانات امام حسین امر به معروف ونهی از منکر ودعوت مردم به کتاب خدا وسنت پیامبر واجرای روش پیامبروعلی که همان گسترش عدالت ونفی ستم در جامعه است با قدرت وصراحت ابراز شده است . نکته بسیار قابل توجه اینکه ساختار قیام کربلابه نحوی طراحی گردید که از همه ی شیوه ها ،متدها ،الگوها ،واسلوب ممکن در جهت بیان اهداف ورساندن آن به همگان نهایت استفاده شده است امامان معصوم مظهر رحمت الهی وتجلی عطوفت ومهر خدایند همانگونه که خشم وقهرآنان نیز تجلی قهر خدا است تا جایی که ممکن بود امام با ایراد خطبه ومعرفی خویش کوشید از وقوع جنگ ودر گیری اجتناب شود.اما دشمنان آنچنان کر شدند که هیچ یک از بیانات سالار کربلا را مورد توجه قرار ندادند امام اصلاح جامعه را از اهداف حرکت خویش بر شمرده است . بنابر این موضوعی که امروز طرح آن حائز اهمیت است عبارت است از رفع فاصله طبقاتی ،مهار بیکاری ،حذف شعار های بیهوده وغیر قابل عمل ،زیرا جامعه ی آن روز نیز کم وبیش با این معضلات دست وپنجه نرم کرده است .وبالاخره ضرورت امربه معروف ونهی از منکر در جامعه ولزوم بکار گیری مناسب از امکانات وابزار تبلیغاتی در جهت منافع ملی ودینی . بنا بر این در س های فراوانی می توانیم از حادثه خونین کربلا در جهت احیای جامعه اسلامی فرا گیریم نکته مهم ان است که امر به معروف ونهی از منکر اختصاص به مسوولان ندارد تا همواره مردم را یاد آوری نمایند بلکه مردم نیز مؤظفند مسوولان را همواره امر به معروف ونهی از منکر نماینداگر مدیران ،مسوولان ومقامات گوناگون گام در مسیر صحیح نهند آنچه می گویند خود نیز عمل کنند جامعه اصلاح خواهد شد بهر تقدیر حرکت امام حسین اعتراضی بود نسبت به کلیت وضع موجود جامعه آن روز گار، روزگاری که خلافت تبدیل به سلطنت گردید. حرکت ،قیام ودر نتیجه شهادت امام حسین جوهر دین را از خطر انجماد وتحجر تاریخی نجات داده است خطری که می رفت سیرت وجوهر دین را در تاریخ اسلام مسخ نماید. واقعه ی عاشورا نقاب از چهره زشت وکریه فریب ونفاق ونیرنگ اسلام اموی که ادامه دهندگان آن همان جریان واپس گرایی بودند برداشت این امر مهم تحقق نیافت مگر با شهادت واسارت امام حسین وفرزندان اوامید است بتوانیم پیام صریح عاشوراودرس های عظیم آن را که سازنده انسان وجامعه است فراگیریم مهم ترین حاصل جاودانگی قیام امام حسین خلوص وایثار وصف ناپذیر اصحاب او بوده است ورهبری آن با شخصیتی است که عشق وعقل ،عرفان وبرهان ،دیانت وسیاست ، حقیقت وواقعیت ، دنیا وآخرت ،شور وشعور، روح وتن وفکر وفقه را در هم آمیخته وانقلابی جاودانه برای همیشه تاریخ بشر خلق و به یادگار گذارده است .

                                    سیدمحمدحسین دریاباری  

                                  چاپ شده در نشریه گویه چاپ قم